Duurzaamheid is een breed begrip. Het gaat bijvoorbeeld over energie, klimaat en duurzame vervoersmiddelen. Wij richten ons bij dit thema op energie en klimaat. De ontwikkelingen met betrekking tot duurzame mobiliteit hebben we beschreven onder het thema bereikbaarheid.
Wat is duurzaamheid?
Nederland staat voor een grote uitdaging: de energietransitie. Dit betekent dat we het gebruik van fossiele energie (zoals kolen of gas) verminderen en meer duurzame energie gebruiken (zoals zonne- en windenergie) om uiteindelijk geen fossiele energie meer te gebruiken. Fossiele brandstoffen zoals olie, aardgas en steenkolen zijn de bron van de meeste energie die we vandaag gebruiken. Het winnen (uit de grond halen) en gebruiken van deze fossiele bronnen is niet alleen erg slecht voor het milieu, het is ook slecht voor onze gezondheid. De uitstoot van CO2 door het gebruik van fossiele brandstoffen is zo groot dat het klimaat verandert en de aarde opwarmt. De energietransitie, het massaal overstappen op duurzame energiebronnen die nooit op gaan, zoals wind en zon, moet de CO2-uitstoot en de klimaatverandering tegenhouden.
Deze overstap naar duurzame energiebronnen heeft gevolgen voor onze leefomgeving. We halen gemeentelijke gebouwen (zoals scholen etc.) van het aardgas af en verwarmen ze op een andere manier. Daarnaast moeten we de infrastructuur aanpassen die nodig is om energie te verplaatsen, zoals kabels, leidingen en transformatorhuisjes. Tot slot gaat de energietransitie over het opwekken van duurzame energie. Denk bijvoorbeeld aan zonnepanelen en windmolens.
We moeten niet alleen overstappen naar duurzame energiebronnen, ook het besparen van energie is belangrijk. Als we nu al minder fossiele brandstoffen gebruiken, beperken we de CO2-uitstoot . Daarnaast kunnen we ook slimmer omgaan met duurzame energie. We kunnen energie besparen door bijvoorbeeld woningen goed te isoleren.
Met het type energie dat we gebruiken en de activiteiten die we uitvoeren hebben we invloed op het klimaat. Door alles wat we uitstoten (door bijvoorbeeld machines, auto’s en fabrieken) komen er gassen in de lucht die allerlei gevolgen hebben. Dit zorgt ervoor dat het klimaat verandert. Deze klimaatverandering heeft grote gevolgen: de zeespiegel stijgt en we hebben steeds vaker te maken met extreem weer. De kans bestaat dat veel plant- en diersoorten uitsterven.
Waar staan we nu?
In 2018 was ongeveer 12% van de elektriciteit die we in de gemeente gebruikten afkomstig van hernieuwbare bronnen. Voor de energie die nodig is voor vervoer was dit in 2018 ongeveer 5%[1]. In 2019 had ongeveer 10% van de woningen zonnepanelen op het dak liggen[2].
In onze gemeente wekken we op verschillende manieren duurzame energie op. Zo staan er langs de N33 acht windturbines en zijn er op meerdere plekken zonnepanelen te vinden. Bijvoorbeeld op daken van huizen of bedrijven, in het zonnepark op bedrijventerrein Dallen I en bij de gasopslag nabij Zuidwending. Onze gemeente vormt samen met alle Groningse gemeenten, waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s en de provincie Groningen de energieregio Groningen. Deze energieregio heefteen Regionale Energiestrategie (RES 1.0) opgesteld. Dit is een plan waarin wij met elkaar bepalen hoeveel duurzame energie we willen opwekken tot 2030.
Door klimaatverandering hebben we vaker te maken met warm weer. Een groene omgeving heeft dan een verkoelend effect en vermindert de kans op hittestress. Hittestress is de “aandoening veroorzaakt door extreme hitte, die zich uit in diverse lichamelijke klachten, waarbij mensen en dieren warmte niet kwijt kunnen”. In gebieden met veel bebouwing en verharding is de kans op hittestress hoger dan in het buitengebied. Dit noemen we het stedelijk hitte-eiland effect. Doordat er in onze gemeente veel groen en water te vinden is, is de kans op hittestress laag.
Stedelijk hitte-eiland effect
Klimaatverandering zorgt er ook voor dat we vaker te maken hebben met hevige regenbuien. Ook hierbij speelt groen een belangrijke rol. In groene gebieden kan dit regenwater beter in de grond trekken dan in gebieden waar veel bestrating is. Er kan dan water op straat blijven staan omdat het riool niet overal voorbereid is op veel regen in een keer.
Wat komt er op ons af?
De komende tijd gaan we met de energieregio Groningen onderdelen van de Regionale Energiestrategie (RES) verder uitwerken. Daarnaast kijken we naar hoe we onze woningen van het aardgas af kunnen krijgen. Dit wordt uitgewerkt in een gemeentelijke Warmtevisie.
De energietransitie heeft niet alleen gevolgen voor de manieren waarop wij onze woningen verwarmen. Ook bedrijven en organisaties moeten hun werkwijzen en energieverbruik aanpassen om bij te dragen aan de energietransitie. De energietransitie heeft ook gevolgen hebben voor onze mobiliteit. Auto’s gaan op elektriciteit, waterstof of een combinatie van (duurzame) energiedragers rijden in plaats van op benzine of diesel.
Als we het over klimaat(verandering) hebben dan zien we allerlei ontwikkelingen. Het heeft effecten zoals hittestress, extreme droogte, extreme neerslag en de stijgende zeespiegel. Om de schade van de klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken moeten we maatregelen nemen en de leefomgeving klimaatbestendig inrichten. Een klimaatbestendige leefomgeving heeft bijvoorbeeld voldoende groen en een riolering die bestand is tegen hevige regenbuien. Het vraagt ook om aanpassingen in het buitengebied, bijvoorbeeld op het gebied van de landbouw. Door zorgvuldig om te gaan met grondstoffen en hulpbronnen kunnen we de effecten van klimaatverandering beperken.
Hoe zien we de toekomst voor duurzaamheid?
In de zonnevisie vindt een beleidsmatige uitwerking plaats op het gebied van zonne-energie. Hierin wordt uitgewerkt op welke manier er in Veendam ruimte geboden wordt voor zonneparken.
Met de zonnevisie zijn we er nog niet. Om de doelstelling om in 2050 geen CO2 meer uit te stoten te halen, moeten we ook aandacht hebben voor ons energieverbruik en verduurzaming. Dit gaan we doen door ons de komende jaren te richten op energiebesparing en verduurzaming van de bestaande bebouwing. In de Warmtevisie geven we hier invulling aan.
Voor de komende decennia ligt er een belangrijke uitdaging om de vitale infrastructuur te beschermen tegen uitval door klimaatverandering. Op het gebied van klimaatadaptatie wordt samengewerkt met de regio Groningen en Noord-Drenthe. In 2021 en 2022 wordt een Regionale Klimaatadaptatiestrategie opgesteld waarin de opgaven met betrekking tot klimaatadaptatie worden verduidelijkt. Vervolgens wordt een Regionaal Uitvoeringsprogramma 2022-2027 uitgewerkt. Wij volgen deze regionale aanpak.
Daarnaast zetten wij in op het behouden en versterken van de groenstructuren in de woongebieden. We stellen een groennorm op en leggen deze vast in het omgevingsplan. Daarmee houden we voldoende ruimte voor groen en wordt een bijdrage geleverd aan een klimaatadaptieve inrichting van onze omgeving. Dit draagt tevens bij aan de biodiversiteit in de gemeente. In het groen- en waterbeleidsplan volgt verder uitwerking voor het behouden en versterken van de groenstructuren.
Om als gemeente duurzaam te zijn moeten we niet alleen aandacht hebben voor de energievoorziening maar ook voor ons grondstoffengebruik. Hergebruik van grondstoffen is daarbij een belangrijk onderdeel. Door grondstoffen te hergebruiken dragen we bij aan een duurzamere economie. We zien afval dan ook niet langer als afval maar als een secundaire grondstof. We zetten ons gescheiden afvalbeleid dan ook verder voort, waarin we in zetten op hergebruik van materialen uit het huishoudelijk afval.
Relatie met: Wonen, werken en ondernemen, voorzieningen, bereikbaarheid, gezonde omgeving
[1] Klimaatmonitor
[2] waarstaatjegemeente.nl/CBS
