Huidige situatie

Het centrum bestaat uit het gebied binnen de Julianalaan, Sorghvlietlaan, Buitenwoellaan, Jakob Bruggemalaan, Lloydsweg en Van Stolbergweg. Van oorsprong is het centrum ontstaan tussen het Ooster- en het Westerdiep. De na-oorlogse groei van Veendam zorgde voor een toename van het autogebruik. Om deze reden zijn aan het begin van de jaren ‘70 het Boven Westerdiep en het Beneden Oosterdiep gedempt. Dit leidde ertoe dat het centrum er anders uit kwam te zien. Toch zijn enkele structuren, zoals het Ooster- en Westerdiep en het beschermd stadsgezicht Tusschendiepen nog goed herkenbaar. Deze zichtbare structuren en de historische gebouwen dragen bij aan de identiteit van het centrum en laten de rijke historie zien. Deze gebouwen staan niet alleen langs het Oosterdiep, maar ook op andere plekken in het centrum. Denk bijvoorbeeld aan de Grote Kerk, het Veenkoloniaal museum of het Noorderpoortgebouw aan de Hertenkampstraat. Om deze historie te behouden is een deel van het centrum aangewezen als beschermd stadsgezicht.

Midden in het centrum ligt het kernwinkelgebied. Dit is het gebied tussen het Ooster- en Westerdiep, rondom de Kerkstraat en de Promenade. Hier zijn de meeste winkels te vinden, maar ook verschillende horecagelegenheden.

In het westen van het centrumgebied bevinden zich verschillende sportaccommodaties. Hier zijn bijvoorbeeld het Zwembad Tropiqua en de Sorghvliethal gevestigd. Dit is de thuisbasis voor verschillende (binnensport)verenigingen. Aan de oostkant van het centrum is het station te vinden. Hier stopt de trein van en naar Groningen en is tevens het busstation gevestigd. In de rest van het centrum zijn naast woningen op het Aquapark en in de straten rond het kernwinkelgebied ook kantoren en dienstverlening te vinden.

Wat komt er op ons af?

Veranderingen in ons consumentengedrag zorgen ervoor dat het centrum van Veendam onder druk staat. We winkelen anders, we werken anders en delen onze vrije tijd anders in. Daarnaast zijn sommige delen van het centrum verloederd en is de leegstand de afgelopen jaren sterk toegenomen tot 24% van het aantal verkooppunten (koopstromenonderzoek Groningen, 2022). Dit is fors hoger dan het landelijk en Gronings gemiddelde. Gezien landelijke trends en ontwikkelingen is het denkbaar dat de leegstand, zonder ingrepen, verder gaat toenemen. Daarbij kan de ontwikkeling in het centrum van Veendam ook niet los gezien worden van andere belangrijke ontwikkelingen en overwegingen:

• Veendam heeft een beperkte regionale aantrekkingskracht. De inwoners van Veendam vormen de het primaire verzorgingsgebied.
• Het centrum van Veendam staat niet op zichzelf maar is onderdeel van een gemeentelijk ‘ecosysteem’ van winkelgebieden.
• Het in stand houden van een sterk en compleet dagelijks aanbod in het centrum is van belang voor een toekomstbestendig centrum omdat het de basis vormt voor andere functies.
• De supermarkten zijn belangrijke (publieks)trekkers en liggen nu net buiten het kernwinkelgebied en hebben nauwelijks een relatie met de rest van het centrum. Terwijl deze verbinding van groot belang is voor een vitaal en toekomstbestendig centrum.
• We winkelen anders (meer online) en fysieke winkels hebben het lastig. Ook om opvolging en personeel te vinden. Tegelijkertijd verandert de behoefte in fysieke winkels, zo zien we steeds vaker ‘blurring’, oftewel het mengen van activiteiten en functies binnen (winkel)panden.
• Het centrum van Veendam bestaat naast winkels ook uit horeca en dienstverlening. En daarnaast zijn er ook tal van culturele- en maatschappelijke functies zoals de Grote Kerk, het Veenkoloniaal Museum, de bibliotheek, het gemeentehuis en cultuurcentrum van Beresteyn.
• Doordat als deze functies zich verspreid over het centrum bevinden, is er beperkte synergie tussen de verschillende functies.
• Het centrum moet toegankelijk zijn voor iedereen. Dit vraagt om een goede bereikbaarheid, ontsluiting, oog voor mindervaliden en meer ruimte en goede routes voor voetgangers en fietsers. Daarnaast zijn nu niet alle parkeermogelijkheden van voldoende niveau, qua vindbaarheid, capaciteit, uitstraling en functionaliteit.
• Groene- en blauwe aders zijn in het centrum van Parkstad beperkt zichtbaar. Het centrum is versteend met schaarse beplanting. Mede daardoor ligt hittestress op de loer. Evenals wateroverlast bij grote buien.
• Er moet worden gezocht naar een gepaste balans tussen de functies als verblijf- en verplaatsgebied van de openbare ruimte en pleinen. De openbare ruimte fungeert enerzijds als verblijfsruimte, als een bestemming voor ontmoeting, recreatie en beleving. Anderzijds is het ook de plek voor verplaatsingsmogelijkheden voor de auto, fiets en voetganger. Daarbij komt dat de diverse pleinen hebben ieder een eigen uitstraling, maar hebben weinig verbinding met elkaar hebben.
• Het is de uitdaging om de historische identiteit van het centrum van Veendam tot uiting laten komen zodat deze ook daadwerkelijk beleefd kan worden door de bezoekers van het centrum.

Om deze ambitie te bereiken zetten we in op de volgende doelen

• Voor Veendam kiezen we voor het bedienen en verleiden van vooral de inwoners uit de eigen gemeente en de direct omliggende plaatsen.
• We willen dat Veendam een aantrekkelijke plek is met een mix van voorzieningen. We richten ons daarom op het vestigen van verschillende functies op de juiste plekken (clustering) in het centrum om synergie te bewerkstelligen en optimaal de kwaliteiten van verschillende locaties te benutten. Naast winkels en horeca gaat het bijvoorbeeld ook om dienstverleners, ambacht, zorg, cultuur, en werkfuncties. De ruimtelijke-functionele structuur vormt de ‘kapstok’ voor de toekomstige ontwikkeling van het centrum. Deze structuur bestaat uit het winkelrondje, trekkers, bronpunten (parkeerplaatsen) en verbindingsroutes tussen de verschillende centrumdelen.
• De belangrijkste publiekstrekkers zijn de supermarkten, maar ook cultuurcentrum van Beresteyn en andere winkels, horecazaken of lokale parels trekken een gemêleerd publiek naar het centrum. De relatie tussen de supermarkten en het centrum is cruciaal voor de economische vitaliteit van het centrum en die willen we dan ook versterken. De overige trekkers bevinden zich in en rondom het bekende winkelrondje
• We streven naar het behoud en versterken van het dagelijks aanbod
• We willen dat in het centrum een passend boodschappen aanbod aanwezig is en blijft.
• De supermarkten zijn als trekkers hierin essentieel. Maar ook onze (ambachtelijke) levensmiddelspeciaalzaken zijn kenmerkend. We zetten daarom in op het behouden en versterken van het huidig boodschappen aanbod.
• We willen de ruimtelijke-functionele relatie tussen de supermarkten en de rest van het centrum versterken.
• We streven naar het clusteren van winkels en winkelondersteunende horeca zoveel mogelijk in het kernwinkelgebied. Een compacte opzet en clustering draagt bij aan de synergie tussen winkels, horeca en andere functies.
• We willen de horeca versterken door te focussen op clustering van het aanbod op sleutellocaties in het centrum die met de juiste kwaliteit en invulling zorgen voor een versterking van het gebied en het centrum als geheel. De kwaliteit en aantrekkelijkheid van de omgeving is een belangrijke vestigingsplaatsfactor voor horeca (en terrassen). Daarnaast zorgen we voor de juiste balans tussen horeca en leefbaarheid.
• We streven naar een centrum dat een prettige plek is om elkaar te ontmoeten en te vertoeven in een groene omgeving. We kijken daarom naar de mogelijkheden in de openbare ruimte om ontmoeting, recreatie en beleving te stimuleren.
• Om het merk Parkstad nog meer te accentueren willen we de twee groenen longen in het centrum, Julianapark en Hertenkamp, met elkaar verbinden door het vergroenen van de buitenruimte op het Kerkplein en Museumplein.
• We willen werk maken van de Veendamse identiteit.
• Het centrum vormt een belangrijk onderdeel van de Veendamse identiteit. In het centrum willen we de unieke verhalen van Veendam zichtbaar en voelbaar maken in de openbare ruimte, de bebouwde omgeving maar ook via evenementen en gezamenlijke acties.
• Op deze manier willen we het centrum onderscheiden van andere gebieden en ook een aantrekkelijke plek creëren, niet alleen voor de Veendammer, maar ook voor bezoekers, toeristen en bedrijven.
• We willen transformatiekansen naar wonen in het centrum van Veendam verzilveren. Daarbij leggen we de volgende accenten:
• Het centrum is een concentratiegebied voor nieuwbouw en transformatie. We voegen hier minimaal 300 woningen toe
• Accent op woningen voor senioren en starters zorgt voor meer levendigheid (verschillende doelgroepen die op verschillende momenten op de dag aanwezig zijn)
• Mix van grondgebonden woningen en appartementen
• Architectonische en stedenbouwkundige kwaliteit heeft prioriteit
• Zonering binnen het centrum uit de centrumvisie is leidend voor waar wel/geen transformatie, appartementen, kwalitatieve criteria en wel/niet wonen in de plint
• Verkennen mogelijke locatie voor woonzorgzone
• Historische structuren en beschermde stadsgezichten versterken
• Samenwerking. Bij het bereiken van deze doelen zijn we mede afhankelijk van de inzet van ondernemers en vastgoedeigenaren. De samenwerking die is ontstaan met het opstellen van de centrumvisie, wordt gecontinueerd en verder uitgebouwd.

[1] Landelijke Monitor Leegstand (CBS)